Szczenię rodzi się z pewną, niewielką zresztą, liczbą odruchów wrodzonych ujemnych lub dodatnich przekazanych mu przez rodziców. Większość reakcji wyrabia się u szczenięcia dopiero w miarę jego rozwoju. W życiu szczenięcia można wyróżnić kilka okresów rozwoju. W pierwszym okresie obejmującym około 20 dni szczenię jest głuche i ślepe. Wpływ świata zewnętrznego na szczenię jest wtedy minimalny. Jego zachowaniem się kieruje instynkt pokarmowy. W tym czasie rozwijają się zmysły szczenięcia. Opiekę nad nim całkowicie przejmuje matka. Kiedy szczenię już dobrze widzi i słyszy, bądź sprawnie się porusza, co zwykle ma miejsce po ukończeniu 20 dni, otoczenie zaczyna wywierać na nie znaczny wpływ, decydujący często o jego późniejszym rozwoju psychicznym.
W drugim okresie, który trwa od 20 dnia do 7—8 tygodnia życia, tj. do chwili sprzedaży, oddziaływanie matki stopniowo się zmniejsza, a istotny wpływ wywiera człowiek-hodowca, gniazdo i otoczenie. Jest to bardzo ważny okres, gdyż poza rozwojem fizycznym mózgu i układu nerwowego, szczenię zaczyna oceniać świat i otoczenie swoimi zmysłami, ustala stopniowo kontakt z rówieśnikami, przejawiając chęć przewodnictwa lub podporządkowania. W tym też okresie kształtuje się w pewnym stopniu przyszły charakter psa. Każde normalnie rozwinięte szczenię jest w tym czasie bardzo ciekawe, interesuje się otoczeniem, wykazuje chęci do zabawy i nauki, przejawia życzliwy stosunek do człowieka.
